Với điều kiện khí hậu Nhiệt đới gió mùa, thời tiết Việt Nam nhìn chung khá ôn hòa. Nhiệt độ trung bình năm dao động từ 21°C – 27°C. Trừ một số khu vực miền núi phía Bắc, hầu hết lãnh thổ Việt Nam đều không có sự xuất hiện của băng tuyết vào mùa đông. Lượng mưa trung bình năm vào khoảng 1.500 đến 2.000mm. Số giờ nắng ước tính 1.400 giờ đến 3.000 giờ trong một năm. Đây là điều kiện thời tiết lý tưởng cho các loại rau, củ, quả phát triển phong phú và đa dạng ở Việt Nam.
Tại Việt Nam, rau xanh gần như được trồng quanh năm, cho năng xuất và chất lượng thu hoạch ổn định. Giá thành các loại rau trên thị trường tương đối rẻ và ít biến động. Điều này cũng quyết định văn hóa ăn uống của người Việt, trong đó rau xanh là món không thể thiếu trong thực đơn hàng ngày của mọi gia đình.
Một số loại rau phổ biến gần như có mặt ở hầu hết các chợ, khu mua sắm, siêu thị tại Việt Nam như:
1. Rau muống
Nói đến rau xanh Việt Nam chắc chắn không thể không nói đến rau muống. Đây là loại rau phổ biến nhất trên khắp cả nước. Giá thành rau muống cũng được xếp vào loại rẻ nhất. Rau muống được trồng và cho thu hoạch quanh năm.
Có hai loại rau muống cơ bản được phân chia dựa theo cách trồng, đó là: rau muống khô hay còn gọi rau muống hột và rau muống nước.
Rau muống khô được người dân trồng bằng cách sử dụng hạt giống gieo trồng trên các luống đất khô ráo. Rau muống khô có lá dài, nhọn, thân phát triển theo chiều thẳng đứng và có màu xanh nhạt hơn. Rau muống khô thường chỉ cho thành phẩm có chất lượng trong lần thu hoạch đầu tiên.
Rau muống nước có lá tròn hơn, thân bò vướn theo chiều ngang và được canh tác ở các ruộng nước. Rau muống nước có màu xanh đậm hơn rất nhiều. Sau khi thu hoạch, người nông dân chỉ cần cung cấp cho cây thêm lượng đạm vừa đủ để rau tiếp tục cho thu hoạch trong những lần kế tiếp mà không nhất thiết phải gieo trồng lại từ đầu.
Giá thành rau muống tại Việt Nam giao động trong khoảng 15.000 đồng đến 40.000 đồng cho 1kg rau tươi.
Rau muống thường được dùng trong các bữa ăn hàng ngày của người Việt với nhiều cách chế biến khác nhau. Thông dụng như luộc, xào tỏi, nấu canh, trộn như một món salad hoặc sử dụng trong rau sống.
2. Rau lang
Rau lang là loại rau được lấy từ cây khoai lang đã phát triển. Bộ phận của cây khoai lang được lấy làm rau thường là phần ngọn và lá non của dây khoai. Rau lang có màu xanh đậm, giá thành khá rẻ.
Đặc biệt, rau lang có tác dụng vô cùng tốt với sức khỏe. Với lượng lớn các chất vitamin như: C, Canxi, Magie, Kali, Photpho, B1, B6, PP, giàu chất xơ. Đặc biệt, trong rau lang còn có hàm lượng các chất như: beta carotene, lutein, zeaxanthin, beta cryptoxanthin. Do đó, rau lang khá tốt với những người bị táo bón, tiểu đường, viêm thấp khớp, thận âm hư, yếu sinh lý. Rau lang còn là thực phẩm giúp da khỏe, mắt sáng, dáng thon, phòng bệnh tim mạch, đột quỵ, chống béo phì.
Tại Việt Nam, rau lang là một trong những loại rau bình dân khá phổ biến. Rau được bán quanh năm. Thường được bán theo từng bó từ 10 đến 15 ngọn, tương đương khoảng 200g, giá bình quân khoảng 4.000 đồng đến 6.000 đồng.
Rau lang được sử dụng trong các bữa ăn thường ngày với cách chế biến đơn giản như: luộc, xào tỏi, nấu canh.
3. Rau xà lách
Rau xà lách tại Việt Nam khá phong phú về chủng loại, như xà lách carol; xà lách xoăn (Frisse); xà lách romaine; xà lách sồi xanh và tím (Oak leaf); xà lách lô lô; xà lách mỡ,… Các loại rau về cơ bản khá dễ phân biệt. Chủ yếu dựa vào sự khác nhau về hình dáng của lá. Đa phần các loại rau xà lách tại Việt Nam có vị giòn, ngọt, lá mỏng và không quá mềm.
Trong đó, xà lách lô lô và xà lách sồi xanh là hai loại được sử dụng phổ biến nhất và có giá thành rẻ nhất. Giá của xà lách lô lô giao động trong khoảng 25.000 đồng đến 40.000 đồng trên 1kg. Trong khi đó, 1kg xà lách romaine hay xà lách mỡ có giá từ 60.000 đồng trở lên.
Tại Việt Nam, Đà Lạt được xem là thiên đường của các loại rau xà lách. Tại đây, rau xà lách được trồng quanh năm, cho năng xuất tốt và được bán đi khắp cả nước.
Xà lách chủ yếu được sử dụng để làm rau sống, món salad trộn hay ăn kèm các món ăn chứa nhiều protein.
4. Rau mồng tơi
Đây cũng là loại rau phổ biến tại Việt Nam. Rau mồng tơi có thân mập, mọng nước, bên trong chứa nhiều chất nhớt. Lá dày, mọng có màu xanh đậm, hình trái tim hoặc hình trứng.
Tại Việt Nam, rau mồng tơi ngoài việc sử dụng làm rau xanh trong bữa ăn hàng ngày, nó còn được người dân dùng như một loại thảo dược. Mồng tơi có tác dụng giúp nhuận tràng, chữa táo bón, lợi sữa, tốt cho trường hợp nam giới bị chứng di tinh, mộng tinh, giúp giảm mỡ máu.
Rau mồng tơi được bán thường xuyên ở hầu khắp các chợ, khu siêu thị tại Việt Nam. Giá dao động từ 15.000 đồng đến 40.000 đồng trên 1kg.
Rau thích hợp để chế biến các món canh, luộc hoặc dùng ăn lẩu.
5. Rau đọt bí
Rau đọt bí là phần lá và ngọn non của cây bí đỏ được người dân thu hoạch dùng làm rau cho bữa ăn hàng ngày. Rau đọt bí còn bao gồm cả những bông bí đực và quả bí non không có khả năng phát triển. Đọt bí đỏ non mềm, giàu chất xơ, có vị ngọt thanh mát, khi ăn khá giòn.
Hầu hết người Việt Nam đều yêu thích món rau bí này. Bởi ngoài vị tươi ngon, giòn ngọt tự nhiên, rau bí còn vô cùng tốt cho sức khỏe.
Rau bí thường cho thu hoạch vào tháng 2 tháng 3 và tháng 9, tháng 10 hàng năm. Giá thành của rau bí cũng tương đối cao hơn những loại rau còn lại, khoảng 40.000 đồng đến 80.000 đồng trên 1kg rau tươi.
Rau bí ngon nhất khi chế biến theo cách xào với thịt bò, xào tôm, xào tỏi, hoặc có thể luộc, hấp, nấu canh đều hấp dẫn.
6. Bắp cải trắng
Tại Việt Nam, bắp cải trắng thường cho thu hoạch vào tháng 2, tháng 3 và tháng 10, tháng 11 hàng năm. Bắp cải trắng tròn, với nhiều lá xếp lớp vào nhau. Lớp bên ngoài có màu xanh nhạt, càng vào trong càng trắng. Bắp cải ngon khi các lớp lá xếp chặt chẽ vào nhau, trọng lượng nặng. Khi ăn, có vị ngọt đậm đà, giòn thanh.
Bắp cải Việt Nam thường không quá to, trọng lượng từ 1kg đến 1,5 kg. Giá cho mỗi kg bắp cải vào khoảng 15.000 đồng đến 30.000 đồng.
Bắp thường được dùng cho các món xào, luộc, hấp, nấu canh, làm rau ăn sống hoặc làm chua ngọt.
7. Bầu
Loại quả giàu dinh dưỡng, lại vô cùng rẻ này gần như có quanh năm tại Việt Nam. Bầu đặc biệt dễ trồng, cho năng suất cao. Hầu hết các vùng miền của Việt Nam đều thích hợp để cây bầu sinh trưởng, phát triển.
Bầu dùng làm thực phẩm cần thu hoạch lúc còn non. Quả mọng nước, ngọt thanh, hạt ít và non mềm.
Mỗi kg bầu thành phẩm được bán trên thị trường trung bình khoảng 10.000đồng đến 20.000 đồng.
Bầu có thể dùng chế biến thành các món ăn thông dụng như nấu canh, xào, trộn như một món salad. Bầu muối mặn hoặc muối chua cũng là món được rất nhiều người Việt Nam ưa chuộng. Người ta sử dụng bầu muối mặn để kho cùng cá nước ngọt hoặc bầu muối
8. Bí đao
Bí đao chua để nấu các món canh chua kết hợp với cá.
Thuộc họ bầu bí, Bí đao hay còn được gọi là bí trắng, bí xanh, được trồng khá phổ biến ở Việt Nam. Mỗi năm, bí đao cho thu hoạch một vụ vào khoảng từ tháng 2 đến tháng 3.
Bí đao có thể cho thu hoạch từ khi quả còn non cho đến khi quả già. Với quả non, thời gian bảo quản tốt sau khi thu hoạch ngắn hơn. Chúng thường được ưa chuộng khi sử dụng như một loại rau xanh dùng để nấu canh, xào. Ngược lại, quả già có thể dài đến 2m, thời gian bảo quản từ 1 đến 2 tháng ở điều kiện độ thường trong không gian thông thoáng.
Quả bí đao già thường không được các bà nội trợ yêu thích khi dùng trong bữa cơm hàng ngày. Nhưng bí đao già thích hợp cho việc chế biến trà bí đao, mứt bí hay phơi khô dùng như một loại thảo dược trong hỗ trợ giảm cân, làm đẹp da, dưỡng ẩm cho da, giúp lợi tiểu, bảo vệ thận và ngăn ngừa tiểu đường.
Một kg bí đao ở Việt Nam có giá giao động trong khoảng 20.000 đồng đến 40.000 đồng.
9. Rau má
Danh sách các loại rau được yêu thích trong bữa ăn hàng ngày của người Việt không thể không kể đến rau má. Rau má thuộc loại thân bò, lá màu xanh đậm, hình tròn mọc trên chiếc cuống dài từ 5cm đến 20cm.
Rau má được chia thành hai loại cơ bản là rau mọc tự nhiên và rau được người dân canh tác, chăm sóc cẩn thận tại vườn.
Rau mọc tự nhiên cho lá nhỏ hơn, thân rễ cứng, cuống ngắn nhưng rất được các bà nội trợ yêu thích bởi mùi thơm, ngọt đặc trưng của nó. Ngược lại, rau má được canh tác cho năng xuất cao, lá to, cuống dài. Khi thu hoạch, phần thân rễ được loại bỏ ngay tại vườn và ngon hơn khi dùng để ăn sống.
Rau má rất thích hợp để chế biến món canh hoặc sử dụng làm rau sống. Ngoài ra, rau má còn được dùng để làm trà, nấu nước uống giúp lợi tiểu, hạ huyết áp, tăng cường trí nhớ, thị lực, duy trì tuổi thanh xuân cho da và não. Ngoài ra, người ta còn dùng rau má như một loại thảo dược hỗ trợ điều trị các bệnh như: phù, viêm thanh quản, tĩnh mạch, phế quản, bênh trĩ, phong, vẩy nến.
Rau má tại Việt Nam có giá khá rẻ, từ 20.000 đồng đến 35.000 đồng trên 1kg.
10. Mướp đắng
Đặc trưng với vị đắng khó quên, vỏ ngoài sần sùi chi chít gai tròn, mướp đắng hay còn gọi khổ qua, thật sự rất khó chiếm được cảm tình của những người nếm thử lần đầu. Tuy vậy, đây lại là loại quả được người Việt Nam sử dụng như loại rau yêu thích trong bữa ăn hàng ngày.
Có rất nhiều món ngon được chế biến từ mướp đắng như: nấu canh tôm, xào trứng, xào lòng gà vịt, nấu canh chả cá thác lác, nhồi thịt hầm, gỏi mướp đắng, mướp đắng sống ăn kèm dăm bông hay chấm mắm ruốc, mứt mướp đắng, trà mướp đắng.
Ngoài việc sử dụng như một loại rau thân thuộc hàng ngày, mướp đắng còn được dùng trong hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường, huyết áp, lợi tiểu, chống viêm, hạ sốt, nâng cao hệ miễn dịch. Khổ qua còn được dùng để nấu nước tắm cho các bé giúp điều trị rôm sảy.
Mướp đắng được trồng và cho thu hoạch quanh năm. Giá mỗi kg mướp đắng trên thị trường dao động từ 35.000 đồng đến 60.000 đồng.
11. Mướp ngọt
Mướp ngọt còn gọi đơn giản là mướp, thuộc họ bầu bí, thân leo, quả xanh, tròn, dài. Mướp ngọt rất dễ trồng, cho năng xuất cao và gần như được trồng quanh năm. Quả mướp chứa rất nhiều nước, vị ngọt thanh, tính mát. Mướp ngọt chỉ được sử dụng làm rau cho bữa ăn hàng ngày khi còn non.
Mướp khá rẻ và tương đối dễ chế biến, món ăn thanh mát nên rất được lòng các bà nội trợ. Mướp thích hợp để chế biến thành món canh, xào, hấp. Giá mỗi kg mướp trong khoảng 15.000 đồng đến 20.000 đồng.
Ngoài công dụng là một loại rau ngon, rẻ trong bữa ăn hàng ngày, mướp ngọt còn có khá nhiều hữu ích với sức khỏe. Như: kéo dài tuổi thọ cho da, chống viêm, hỗ trợ điều trị đau họng, ho, hen. Với phụ nữ, mướp ngọt giúp giải quyết vấn đề tắc sữa, kích thích tiết sữa ở phụ nữ sau sinh, hỗ trợ điều trị chứng đau bụng kinh, kinh nguyệt quá nhiều.
12. Rau dền
Rau dền khá phổ biến trong bữa cơm gia đình người Việt Nam. Rau dền có tính mát, vị ngọt và đặc biệt tốt cho sức khỏe.
Có hai loại rau dền thường được sử dụng làm thực phẩm là dền đỏ và dền cơm. Dền đỏ có màu đỏ tía khắp thân lá. Khi nấu, nước nấu rau dền đỏ cũng chuyển màu đỏ khá đẹp mắt. Thời gian nấu mềm dền đỏ khá ngắn. Đây là loại rau rất được ưa chuộng tại Việt Nam
Ngược lại, với rau dền cơm, toàn thân lá đều có màu xanh. Tuy ít được các bà nội trợ lựa chọn hơn so với dền đỏ, dền cơm vẫn là loại rau cung cấp nhiều dưỡng chất cho cơ thể. Chúng cũng thường được sử dụng như một loại thảo dược tốt trong hỗ trợ điều trị bệnh.
Rau dền khá tốt đối với xương khớp, người thiếu máu, tiểu đường, cải thiện hệ tiêu hóa, ngăn ngừa bệnh tim mạch và ung thư.
Rau dền gần như được trồng và cho thu hoạch quanh năm tại Việt Nam. Giá rau dền giao động từ 20.000 đồng đến 45.000 đồng trên 1kg.
Cách chế biến rau dền phổ biến nhất là nấu canh, ngoài ra người ta còn có thể luộc hoặc xào đối với rau dền cơm.
Ngoài 12 loại cơ bản trên, tại Việt Nam còn có rất nhiều các loại rau có giá trị dinh dưỡng cao, thường xuyên xuất hiện trong mâm cơm gia đình như: Đậu cô ve, su hào, cải thảo, cải bó xôi, cải xoăn, cải cay, cải ngọt, cải xanh, rau cần, bí ngòi, củ dền, măng tây, ớt ngọt, bông cải xanh, bông cải trắng, củ cải, cải thìa, cà tìm,…
Có thế thấy, tại Việt Nam, rau xanh là loại thực phẩm không thể thiếu, chủng loại vô cùng đa dạng, phong phú. Rau xanh được trồng và cho thu hoạch quanh năm, giá thành đặc biệt rẻ. Hầu hết các loại rau phổ biến đều chứa rất nhiều thành phần dinh dưỡng, vitamin tốt cho sức khỏe. Rau xanh không chỉ dùng làm món ăn ngon, bổ, rẻ mà còn được sử dụng như một loại thảo dược tốt, cần thiết cho cơ thể. Với văn hóa sử dụng rau xanh làm thực phẩm thiết yếu hàng ngày cũng góp phần giúp cơ thể người Việt Nam ít gặp các rắc rồi về hiện trạng thừa cân, béo phì, các vấn đề về da, xương khớp.